نقشه های آماری بخشی از ملزومات اجرای سرشماری ها و طرح های آماری است که بـه منظـور اجـرای بهینـه سرشماری ها استفاده می شوند ایـن نقشـه ها بـه دو صـورت نقشه های شـهری در مقیـاس 2000:1 و نقشـه های روستایی در مقیاس 50000:1 و با استفاده از نقشه های پایه ؛ تهیه و به روز رسانی می شوند. سادگی ، بهنگام بودن ، آدرس آماری عناصر موجود در نقشه و پوشش کـل نقـاط جغرافیـایی شـهری و روسـتایی کشور از ویژگی های اصلی این نقشه ها است. در ادامه این مقاله از سایت تهران مپ قصد داریم در رابطه با نقشه های آماری روستایی و شهری و همچنین بررسی و تعیین کیفیت نقشه آماری و مقایسه آن ها مطالبی را بیان کنیم ؛ چنانچه تمایل دارید در رابطه با این نوع نقشه ها مطالب جدید و مفیدی کسب کنید توصیه می کنیم این مقاله را تا انتها بخوانید.

 

نقشه های آماری

 

نقشه های آماری امکان درک، مقایسه و تحلیل داده های آماری برای تصمیم گیـری در سـطوح مختلـف مکـانی شامل شهر، آبادی و سطوح تقسیماتی توسط کاربران را فراهم می نماید. چارچوب مکانی-آماری بـرای کمـک بـه تلفیق اطلاعات سرشماری و طرح های آماری با اطلاعات مکانی طراحی می شود. مطمئنا استفاده از مکان برای درك بهتر جامعه و محیط پیرامون را فراهم می شود. در این مقاله همراه تهران مپ باشید تا برخی از پرکاربردترین سطوح مکانی آماری را شرح دهیم.

نقشه های آماری روستایی

نقشه آماری روستایی یک نقشه ی موضوعی با مقیاس 50000:1 است که به منظـور راهنمـایی مـامورین سرشماری و آمارگیری در سطح کشور بجز مناطق شهری مورد استفاده می باشد. مهم ترین عارضه در نقشـه های روستایی آبادی است.

نقشه های آماری شهری

نقشه آماری شهری و آبادی های دارای نقشه بلوکه (به اختصار آبادی بلوکه)، یک نقشـه مسـطحاتی بـه مقیاس 2000:1 است کـه بـه منظـور راهنمـایی مـامورین سرشـماری و آمـارگیری در سـطح شـهرها و آبادی های بلوکه مورد استفاده است. در این نقشه ها بلوك های ساختمانی و مراکز مسکونی که بصورت دقیق تر تحت عنوان بلوك آمـاری تعریـف می گردد از اهمیت زیادی برخوردار است. دقت مسطحاتی نقشه های آماری مطابق نقشه های اسـتاندارد 1:2000 است.

 

نقشه های آماری

 

آدرس آماری و فایل جغرافیایی

در سال 1365 ساختار آدرس دهی مرکز آمار ایران بـرای بـازه زمـانی 30 سـاله تعریـف شـده است. در ایـن سـاختار آدرس دهی، بازه مشخصی برای کدگذاری سطوح تقسیماتی ، شهر ها و آبادی های کشور در نظر گرفته شده است. تهیه این فایل ، یکی از اهداف تعریف شده برای دفتر نقشه و اطلاعات مکانی مرکز آمار ایران می باشد. این فایل ، پایگاه داده ای از کدهای معرف سطوح تقسیماتی ، آبادی ها ، نقاط وابسته به آبادی ها بـا عنـوان نقـاط فرعی و در مقاطع سرشماری علاوه بر موارد ذکر شده شامل بلوك و حوزه می باشد. سیسـتم آدرس دهـی از سـاختار سلسله مراتبی استفاده می نماید که از کدهای استان ، شهرستان ، بخش ، دهستان ، آبادی ، شـهر ، حـوزه (بـرای دوره های سرشماری) و بلوك تشکیل می گردد. کد حوزه ها و بلوك های شهری در هر دوره سرشـماری تغییـر می نماید لذا کد 19 رقمی اختصاص یافته برای هر دوره سرشماری متفاوت می باشد.

بلوك آماری

به مجموعه ای از ساختمان های به هم پیوسته (یا ساختمان ها و زمین های به هم پیوسته) اطلاق می گردد کـه از همه طرف به معابر عمومی (کوچه ، میدان ، خیابان و …) یـا عـوارض طبیعـی (رودخانـه ، کـوه ، ترانشـه و …) محدود است. اضلاع پیرامون بلوك آمار می تواند از نوع دیوار ، حصار ، نرده ، پرچین ، ردیف درخت ، حـد و … است. این عارضه مهم ترین عارضه ی سطحی موجود در نقشه های آماری شهری می باشد. هر بلوك دارای یـک کـد (آدرس آماری) منحصر بفرد برای آمارگیری است و محدوده ی آن کاملا مشخص و بسته است. بنـابراین کـدهای تخصیصی به بلوك های سرشماری در هر حوزه شامل 000003و 000002 و 000001 می باشند.

سطوح تقسیماتی

سطوح تقسیمات سیاسی کشور از بالاترین سطح تا پایین ترین آن به ترتیب شامل موارد می گردد : استان ، شهرستان ، بخش ، دهستان و شهر است. بدین گونه که هر استان از چند شهرستان ، هر شهرستان از چند بخش و هر بخش از چند دهستان و شهر تشکیل می گردد. لازم به ذکر می باشد که هر دهستان نیز شامل تعدادی نقاط روستایی ، مکان و مزرعه است که عناصر تقسیماتی نامیده می گردد. براساس تقسیماتی که وزارت کشور برای کل کشور در نظر گرفته می شود ، سطوحی با قاعدهی یکسان در کشور تعریف می شوند.

 

نقشه های آماری

 

بررسی و تعیین کیفیت نقشه های آماری

نقشه آماری که در حال حاضر مورد استفاده طرح های آماری هستند بصـورت بلـوکی تهیه می شوند . با توجه به تنوع این نقشه ها و تولید آن ها که در طول سالیان متعدد انجام می شوند ایـن نقشه ها دارای کیفیت مختلف هستند برخی از نقشه هاي آماري از روی نقشـه هـای سـازمان نقشـه برداری و برخی توسط نقشه برداری زمینی و یا ابزار غیر دقیق تهیه میشوند، بنابر ایـن اولـین قـدم بـرای اصلاح و بهنگام رسانی این نقشه ها بررسی و تعیین کیفیت آنها است . با توجه به موارد ذکر شده در مورد نقشه های آماری ، برای بررسی کیفیت این نقشه ها باید آنهـا را با نقشه ها و یا تصاویر ماهواره ای استاندارد مقایسـه کرد. نقشـه هـا یـا تصـاویر مـورد اسـتفاده بایـد مقیاس (نقشه) یا قدرت تفکیک مکانی (تصویر) ، سال تهیـه ، روش تهیـه ، سیسـتم تصـویر مـورد اسـتفاده ، سازمان یا ارگان تهیه کننده و سایر مشخصات کیفی آن مشخص گردد. برخـی از منـابعی کـه مـی توانـد بدین منظور مورد استفاده قرار گیرد به شرح ذیل می باشد:

  • نقشه های 2000:1 سازمان نقشه برداری کشور با مختصات UTM
  • نقشه های سازمان نقشه برداری کشور با مختصات Local
  • تصاویر ماهواره ای با قدرت تفکیک بالا و عکس های هوایی

پس از مقایسه و بررسی موارد زیر ممکن است اتفاق بیفتد:

  1. در این حالت نقشه های آماری از لحاظ پایه هندسی و سیسـتم تصـویر مـورد تاییـد است و بایـد بـه یکـی از روش هایی که ذکر شد بهنگام شود.
  2. در بعضی موارد مناطق مرکزی شهر با اصول نقشه برداری تهیه شده ولی مناطق حاشـیه شـهر توسـط ابزار غیر دقیق ترسیم گردید.
  3.  در این مورد از نقشه هاي آماري تنها می توان به عنوان کروکی و راهنما استفاده کرد و برای تهیه نقشـه پایه می بایستی از روی نقشه های سازمان نقشه برداری کشـور و یـا تصـاویر مـاهواره ای نقشـه های آمـاری مجددا تولید و ترسیم شود . پس از آنکه از کیفیت نقشه ها اطمینان حاصـل گردید بـا توجـه بـه مـوارد گفته شده بایـد نسـبت بـه هنگام رسانی نقشه آماری اقدام کرد.